Zamek książąt Sułkowskich to majestatyczna twierdza, która znajduje się w samym centrum Bielska-Białej. Jest to najstarsza i największa budowla usytuowana na terenie historycznego miasta Bielska. Jak głoszą legendy, została ona wzniesiona w miejscu, w którym niegdyś znajdował się gród rozbójników, którzy napadali przypadkowych wędrowców. Na przełomie XII i XIII wieku książę opolski Kazimierz rozkazał przegonić rozbójników, a na miejscu ich grodu wybudować zamek myśliwski, który po latach przebudowano w zamek miejski. Widać zatem, że jego historia jest bardzo ciekawa, dlatego warto ją opisać dokładniej!
Spis treści:
1. Historia zamku książąt Sułkowskich w Bielsku-Białej
2. Zamek książąt Sułkowskich w Bielsku-Białej obecnie
Historia zamku książąt Sułkowskich w Bielsku-Białej
Jak wiadomo, w każdej legendzie kryje się ziarno prawy. Tak też jest w przypadku zamku książąt Sułkowskich, bowiem badania archeologiczne dowiodły, że w miejscu dzisiejszej twierdzy z XIII wieku istniał drewniany gród. W czasach swojej świetności jego zadaniem było zapewnienie bezpieczeństwa przeprawom przez rzekę Białą oraz szlakom handlowym: solnego z Krakowa do Cieszyna, na Morawy i do Czech oraz z Górnego Śląska przez Żywiec na Węgry. Budowla ta przetrwała aż XIV wieku, kiedy to uległa zniszczeniu na skutek pożaru. W jej miejscu cieszyński książę Przemysław I Noszak nakazał wznieść zamek murowany, który po wybudowaniu stał się najpotężniejszym elementem obwarowań Bielska. W późniejszych latach był on sukcesywnie rozbudowywany: przez ponad dwa stulecia służył jako siedziba Piastów cieszyńskich, następnie w 1572 roku stał się centrum administracyjno-gospodarczym samodzielnego bielskiego państwa stanowego, a od końca XVI wieku zaczęto go przekształcać w szlachecką rezydencję, zachowując przy tym jego walory obronne.
Dopiero w 1752 roku zamek wraz z bielskim państwem stanowym został przejęty przez rodzinę Sułkowskich, po czym państwo podniesiono do rangi księstwa przez cesarzową Marię Teresę oraz jej męża Franciszka Stefana. Niestety, w 1808 i 1836 roku twierdza ponownie uległa zniszczeniu na skutek pożarów, w wyniku czego konieczna była jej przebudowa. W efekcie tego w połowie XIX wieku na polecenie księcia Ludwika zrekonstruowano ją do dzisiejszej eklektycznej postaci. Rodzina Sułkowskich rezydowała w zamku jeszcze do 1945 roku, kiedy to tuż po II wojnie światowej budowlę przejęło Państwo Polskie, które w kolejnych latach zaczęło lokować w nim instytucje kulturalne. Jedną z nich jest Muzeum Historyczne, które działa po dziś dzień i od 1983 roku jest jedynym użytkownikiem historycznej budowli. W późniejszych latach, zrekonstruowane wcześniej elewacje poddano ponownej renowacji, dzięki czemu przywrócono jej dawną świetność.
Zamek książąt Sułkowskich w Bielsku-Białej obecnie
Obecnie zamek książąt Sułkowskich oraz znajdujące się w nim Muzeum Historyczne jest jedną z największych atrakcji w Bielsku-Białej. W budowli tej można bowiem podziwiać okazałą wystawę, która przedstawia historię regionu od czasów prehistorycznych aż po XIX wiek! Ekspozycje te można podzielić na część archeologiczną oraz historyczną. Część archeologiczna poświęcona jest najstarszym dziejom Bielska i okolic i tworzą ją zabytki związane z najważniejszymi etapami kształtowania osadnictwa na tym terenie. Na szczególną uwagę zasługują tutaj przede wszystkim neolityczne topory oraz kamienne siekiery, a także naczynia gliniane kultury łużyckiej, broń, części stroju oraz monety z okresu wpływów rzymskich. Do tego należy doliczyć artefakty z początków średniowiecznego miasta, czyli gliniane naczynia, kafle piecowe oraz biżuterię. Z kolei w części historycznej można podziwiać pamiątki z okresu od XV do XIX wieku. Są to między innymi dokumenty pergaminowe, takie jak „Zatwierdzenie statutu krawców w Bielsku przez burmistrza i rajców miasta Bielska”, „Przywilej Stefana Sunegha dla cechu piekarzy w Bielsku” oraz „Zatwierdzenie przywilejów cechu sukienników w Bielsku przez Jana Sunegha” z XVI i XVII wieku. Do ciekawych przedmiotów należą też przywileje królewskie z 1730 roku od króla Augusta II Mocnego oraz z 1766 roku od króla Stanisława Augusta Poniatowskiego. W muzeum znajduje się również kopia dokumentu nadania praw miejskich miastu Białej w 1723 przez króla Augusta II Mocnego, a także kolekcja monet z czasów od XV do XVII wieku oraz mapa Księstwa Cieszyńskiego, która jest ręcznie kolorowanym miedziorytem.
Same ekspozycje to jednak nie jedyne atrakcje, które czekają na odwiedzających Muzeum Historyczne w Bielsku-Białej turystów. W zamku znajduje się bowiem też galeria malarstwa europejskiego i polskiego z XIX i XX wieku, która usytuowana jest we wschodnim skrzydle budowli. Na miejscu można obejrzeć między innymi dzieła Juliusza Kossaka, Józefa Brandta oraz Petera Michala Bohuńa, czyli artysty, który mieszkał w Lipniku koło Białej. Do tego na uwagę zasługuje Salon Muzyczny, który jest najbardziej okazałym pomieszczeniem w całej twierdzy. To dlatego, że można w nim podziwiać XIX-wieczną architekturę wraz z XVIII-wiecznymi meblami i obrazami oraz kryształowymi lustrami, które nawiązują do tradycji galerii lustrzanych, a także mieniące się różnymi kolorami imponujące kryształowe żyrandole. Co ciekawe, chętni mają możliwość zorganizowania w Salonie Muzycznym wydarzenia, konferencji lub koncertu.
Bibliografia:
https://pl.wikipedia.org/wiki/Muzeum_Historyczne_w_Bielsku-Białej_–_Zamek_książąt_Sułkowskich
https://muzeum.bielsko.pl/pl/historia-muzeum-zamek